Günümüzde hastalıkları ve sağlığa zarar verebilecek durumları önlemede sık sık kullanılan kavramlardan olan hijyen, genellikle temizlikle karıştırılır. Temizlik genel olarak yüzeyleri arındırma süreci olarak tanımlanmakla birlikte hijyen, kendi içinde kişisel ve çevresel olmak üzere pek çok alt kategoriye ayrılan bir dizi pratiği içerir. Bu nedenle sağlıklı yaşam sürülebilmesi adına bu kavramlar arası farkların anlaşılması önemlidir. Peki hijyen nedir ve hijyen ve temizlik arasındaki farklar nelerdir?
Hijyen Nedir?
Sağlıklı yaşam adına büyük öneme sahip olan hijyen, bu amaçla alınan önlemlerin ve yapılan faaliyetlerin tümüne verilen isimdir. Ayrıca Dünya Sağlık Örgütüne göre; “Hijyen nedir?” sorusunun karşılığı, kişisel sağlığın korunmasına ve hastalıkların yayılmasının önlenmesine yönelik yapılan çalışmalar şeklindedir. Dolayısıyla hijyen koruma faaliyetleri, el ve vücut hijyeninden uyku hijyenine veya medikal hijyene kadar birbirinden farklı pek çok pratiği kapsar. Bu pratiklerin yakından tanınması hem vücut sağlığının hem de yaşam koşullarının iyileştirilmesine büyük ölçüde yardımcıdır.
Bununla birlikte hijyenle sık sık karıştırılan temizlik, daha çok yüzeylerin kir ve lekelerden arındırılarak estetik açıdan iyileştirilmesine dayanır. Hijyen ise hastalık yapıcı organizma ve mikropların yayılımını önleme amacıyla uygulanan derinlemesine çalışmaları içerir. Dolayısıyla hijyen ve temizlik arasındaki fark bu şekilde özetlenebilir.
Hijyen Çeşitleri Nelerdir?
Sağlığa zarar veren durumlardan korunmak için yapılan çalışmalar hijyen olarak adlandırılır ve bu hijyen, hem vücut sağlığınının hem de bulunulan ortam koşullarının bakteri oluşumuna veya hastalıkların yayılımına elverişli olmamasını gerektirir. Başta kişinin kendi sağlığını, daha sonra başkalarının sağlığını düşünerek gerçekleştirdiği pek çok eylem hijyen kapsamında değerlendirilebilir.
Kişisel Hijyen
Her birey kendi hijyeninden sorumludur bu nedenle sağlıklı yaşam koşullarını sağlamanın başında iyi vücut hijyeni gelir. Vücut hijyeni; el hijyeni, tırnak hijyeni, ağız hijyeni ve genel vücut hijyeni olmak üzere alt kategorilere ayrılır. Ancak burada özellikle el hijyeni mikropların yayılmasındaki etkisi nedeniyle dikkat edilmesi gereken bir unsurdur.
Eller gün içinde sayısız yüzey ve kişi ile temas halindedir, aynı zamanda yeme içme gibi mikropların doğrudan vücuda girmesine yardımcı bir konumdadır. Bu nedenle hem yetişkinler hem çocuklar için el hijyeni kişisel hijyen konusunda dikkat edilmesi gereken en önemli basamaktır ve ellerin gün içinde düzenli olarak sabun ve su yardımıyla iyice temizlenmesi gerekir.
Beslenme Hijyeni
Beslenme hijyeni yiyeceklerin doğru şekilde saklanmasını, pişirilmesini ve tüketilmesini kapsayan bir adımdır. Yanlış koşullarda saklanan veya pişirilen besinler insan vücudunda çeşitli hastalıklara ve enfeksiyonlara neden olduğundan beslenme alışkanlıklarının hijyenik koşullar altında sürdürülmesi hayati bir konudur.
Ev Hijyeni
Sağlıksız yaşam alanı insan hayatında negatif etkiye sahiptir, bu ortamın düzenli olarak temizlenerek mikroplardan ve kirlerden arındırılması gerekir. Yüzey temizliği, tuvalet ve fırın temizliği gibi uygulamalar bu grupta yer alır.
Bunların yanı sıra; hijyenin uyku hijyeni, kıyafet hijyeni, cinsel hijyen ve sağlık kuruluşu hijyeni gibi hayatın her alanında geçerli olan farklı aşamaları bulunur. Bireyin sadece kendi bedeninde değil, çevresinde de sahip olduğu hijyenik koşullar yaşam şartlarının iyileşmesine katkı sağlar.
Hijyen Neden Önemlidir?
İyi hijyen, enfeksiyonları önleme ve hastalıkları azaltma gibi konularda temel rol oynar. Hijyenin insan sağlığı adına taşıdığı önem her yıl Dünya Hijyen Günü olarak bilinen 16 Ocak tarihinde anlatılır ve sağlıklı yaşam için hijyenin önemi şu şekilde özetlenir:
- Hijyenik koşullar insan vücudunu hastalıklardan ve enfeksiyonlardan koruyarak yaşam ömrünü uzatır.
- Beslenme hijyeni ve kişisel hijyen alışkanlıkları, bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudu riskli durumlardan korur.
- El yıkama gibi basit eylemler önemli mikrobik hastalıkların yayılımını büyük ölçüde azaltarak toplum sağlığını olumlu yönde etkiler.
- Yetişkinlere göre daha güçsüz olan bebeklerde ve çocuklarda doğru hijyen pratiklerinin yapılması, sağlıklı gelişime yardımcı olur.
- Sağlıklı vücut daha sağlıklı bir zihin yapısına sahip olarak iş ve okul performansını iyileştirir.
Hijyenin kişisel beden sağlığını korumaya ek olarak toplum ve çevre sağlığına da birçok faydası bulunur. Bu nedenle bir toplumu oluşturan bireylerin tümünün gerekli hijyen adımlarını uygulaması, genel yaşam koşullarının iyileştirilmesinden refah seviyesinin artırılmasına kadar her anlamda olumlu etkiye sahiptir.